کد مطلب:39008 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:2

گنجینه پرسمان » اهل بيت

ميزان صبر خداوند متعال چه اندازه است؟ از روزي كه تاريخ بشر را سراغ داريم، حق و حقيقت همواره خانهنشين بوده و ظلم و ظالم حكومت فرمان روايي را بر عهده داشتهاند، جز در طي چهار سال و اندي حكومت حضرت عليو شش ماه خلافت حضرت امام حسنآن هم با آن اوضاع بحراني و يا مثلاً دوران شكوهمند انقلاب اسلامي، از روزي كه تاريخ آمريكا، انگلستان، اسرائيل، روسيه و... همواره ستمگر بودهاند و جز طي چند دوره كوتاه و گذرا، فرود و نشيب همواره فراز داشتهاند و تا جايي كه عقل كار ميكند و انديشه مجال ميدهد اين بي عدالتي ساليان سال هم ادامه خواهد داشت! پس جاي عنايت خداوند كجاست؟ آيا صرف اين كلام كه إِنَّ اللَّهَ لاَيُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّيَ يُغَيِّرُواْ مَا بِأَنفُسِهِم ميتوانيم صبر خدا را توجيه كنيم و ملتهاي ستمديده را تا زمان اراده آنها بر تغيير وضعيت خود مستوجب تحمل رنجهاي صدها سال و بلكه هزاران سال بدانيم؟! لطفاً به طور مفصل توضيح دهيد.

پرسشگر محترم! در پاسخ به چند نكته توجه فرماييد:

1. پرسش شما از دو بخش تشكيل شده است 1ـ ميزان صبر خدا. 2ـ انزواي هميشگي حق!.

در اين جا ابتدا در پاسخ به بخش اول پرسش شما به چند نكته اشاره ميكنيم.

الف ـ دنيا در نظر خداوند متعال محدود و كوچك است و او بر تمام آسمانها و زمين حاكم است و تمام هستي تحت نفوذ كامل اوست; ...لَّهُو مَا فِي السَّمَـَوَ َتِ وَمَا فِي الاْ ئَرْضِ مَن ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِندَهُوَّ إِلآبِإِذْنِهِي يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلاَيُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِّنْ عِلْمِهِيَّ إِلآبِمَا شَآءَ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَـَوَ َتِ وَالاْ ئَرْض;(بقره،255)...آنچه در آسمانها و آن چه در زمين است از آن اوست، كيست كه در نزد او جز به فرمان او شفاعت كند، آن چه در پيش روي آنها ]بندگان[ وپشت سر آنهاست ميداند، و جز به مقداري كه بخواهد كسي از علم او آگاه نميگردد، ]حكومت[ او آسمانها و زمين را در برگرفته است...

پس، خداوند بر خلاف انسانها داراي علم نامحدود، قدرت بي پايان به اراده حتمي و قطعي، حاكميت مطلق و كامل و... است.

ب ـ در برخي روايات ذيل بعضي از آيات به نمونهاي از صبر خداوند متعال اشاره شده است، مثلاً در تفسير آية 89، سوره يونس آمده كه حضرت موسي و هارون بر ضد فرعون و قومش دعا كردند و خداوند بعد از چهل سال دعاي آنها را اجابت كرد، حضرت امام صادقميفرمايد: فاصلة بين قول خداوند كه فرمود: دعاي شما پذيرفته است و بين گرفتن ]جان[ فرعون، چهل سال بود. پس ميتوان گفت كه صبر خداوند متعال تابع حكمت او است و گاهي ممكن است اندكي طول بكشد و گاهي طولاني باشد.(ر.ك: الكافي، محمد بن يعقوب كليني، ج 2، ص 489، دارالكتب الاسلامية، تهران / الميزان، علامه طباطبايي;، ج 10، ص 171، دارالكتب الاسلامية، تهران.)

ج ـ از سنتهاي خداوند متعال مهلت دادن به گناهكاران و كافران و استدراج دربارة آنها است; قرآن كريم ميفرمايد: و آنها كه آيات ما را تكذيب كردند، به تدريج از آن را ه كه نميدانند گرفتار مجازاتشان خواهيم كرد، و به آنها مهلت ميدهيم ]تا مجازاتشان دردناكتر باشد[ زيرا طرح و نقشه من قوي ]و حساب شده[ است.(اعراف،182ـ183)(ر.ك: الميزان، همان، ج 8، ص 346ـ347.)

حضرت امام صادقميفرمايد: هنگامي كه بندگان سركش گناه ميكنند، خداوند به آنها نعمتي ميهد، آنها از گناه خود غافل ميشوند و توبه را فراموش ميكنند، اين همان استدراج، بلا و عذاب تدريجي است.(ر.ك: بحارالانوار، علامه مجلسي;، ج 5، ص 215، مؤسسة الوفأ، بيروت.)

2. در پاسخ به بخش دوم پرسش شما نيز تذكر چند نكته ضروري مينماياند:

الف ـ قرآن كريم، جريان هستي را بر اساس حق دانسته و حق را اصيل و پيروز هميشگي بر باطل ميداند; چنان كه ميفرمايد: او كسي است كه رسولش را با هدايت و آيين حق فرستاد، تا آن را بر همة آيينها غالب گرداند، هر چند مشركان كراهت داشته باشند.(توبه،33)

قرآن كريم، در جايي ديگر نظام حق را بر پا ميداند و باطل را پوچ معرفي كرده و ميفرمايد: بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَي الْبَـَطِـلِ فَيَدْمَغُهُو فَإِذَا هُوَ زَاهِقٌ...;(انبيأ،18) بلكه، حق را بر سر باطل ميكوبيم تا آن را هلاك سازد; و اين گونه، باطل محو و نابود ميشود...

آيه مذكور قدرت حق و ناچيزي و ناتواني باطل را بيان ميكند، باطل ممكن است در ظاهر غلبه ظاهري و پيروزي موقت داشته باشد، ولي حق يك دفعه از كمين بيرون ميآيد و آن را نابود ميكند.

حق بعد از آن كه بوسيله باطل پوشانده شد، وقتي به جنگ باطل ميآيد كوبنده و بنيانكن ميآيد و همچون طوفاني ميآيد وطومار باطل را در هم ميپيچد و به دور ميافكند.

نگاه قرآن در جنگ حق و باطل خوشبينانه است و ميفرمايد: نمود باطل شما را نترساند و مأيوس نكند چون سرانجام حق هميشه پيروز بوده و هست; وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ ءَامَنُواْ مِنكُمْ وَ عَمِلُواْ الصَّـَـلِحَـَتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الاْ ئَرْض;(نور،55) خداوند به كساني از شما كه ايمان آورده و كارهاي شايسته انجام دادهاند وعده ميدهد كه قطعاً آنان را حكمران روي زمين خواهد كرد...

و مصداق آيه مذكور حكومت جهاني حضرت مهديغ خواهد بود كه نمونه كامل غلبه حق بر باطل است.

باطل از ديد سطحي و حسّي مانند كفهاي روي آب به ظاهر حركت و جولان دارد، ولي از ديد تحليلي و تعقلي و واقعي حق تحرك و جولان دارد. قرآن كريم به انسان دستور ميدهد كه در شناخت جوامع به ظاهر حكم نكند و در بررسي تاريخي به سراغ مظاهر و جولانهاي ظاهري و موقتي باطل نرود; بلكه به دنبال حكمراني حق و تأثير همواره و مستمر آن برويد; در نهضت عاشورا و قيام امام حسينبه ظاهر و در نگاه سطحي باطل بر حق پيروز شد، ولي پيروزي باطل بر حق، همچون كف روي آب بود و تأثير آن موقتي بود، ولي در واقع اين حق بود كه پيروز شد، چون با وجود گذشت صدها سال از آن واقعه تأثير پيروزي حق بر باطل همچنان در جوامع زنده است.(ر.ك: مجموعه آثار، شهيد مرتضي مطهري، ج 3، ص 427ـ448، انتشارات صدرا، قم.)

حضرت امام صادقميفرمايد: للحق دولة و للباطل جولة; براي حق دولت و بقأ است و براي باطل يك نمود تمام شدني ميباشد.(ر.ك: الكافي، همان، ص 447.)

بنابراين، حق هميشه پيروز است و در طول تاريخ همواره حق و حقيقت پيروز بوده است، و در گذشته نيز به صورت ظاهري و باطني (واقعي) حق همواره پيروزي داشته است چنان كه دوران حضرت داوود، حضرت سليمان، پيامبر اكرم6 دوران حضرت امام عليو همچنين دوران انقلاب اسلامي و حكومت جمهوري اسلامي ايران در حد توان و شرايط موجود، توانسته است، مراحلي از اجراي حق، و حقانيت را در قالب حكومت اسلامي اجرا نمايد.(ر.ك: مجموعه آثار، همان.)

ب ـ گرچه در آيات (نور،55) و روايات اسلامي وعدة برقراري حكومت حضرت امام زمانغ كه بر اساس پيروزي و غلبه حق و نابودي و اضمحلال باطل (حتي در ظاهر) داده شده و چنين وعدهاي قطعي و حتمي ميباشد; ولي از آن جا كه دنياي مادي محدود و كوچك است قابليت و استعداد پذيرش حاكميت مطلق حق و عدالت محض خداوند متعال را ندارد و اگر دنيا چنين قابليت و استعدادي را داشت، فلسفه آخرت و قيامت و موضوع معاد عبث و بيهوده بود و لزومي نداشت و نوعي جبر در دنيا حاكم ميشد و اين بر خلاف حكمت و فلسفه خلقت و آفرينش انسان توسط خداوند متعال است; الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَيَوَةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً;(ملك،2) كسي كه مرگ و حيات را آفريد تا شما را بيازمايد كه كدام يك از شما بهتر عمل ميكنيد...

روايات اسلامي و شواهد تاريخي نيز برمحدوديت دنيا گواهي ميدهند و بر نتابيدن عدالت و حقانيت امام علي، در دوران كوتاه حكومت آن حضرتاز سوي مردم و فريب خوردگان دنيا، نمونهاي از عدم قابليت و عدم استعداد دنيا در پذيرش حق مطلق بود.

ج ـ انسانها داراي اختيار بوده و در دنياي محدود با دست خود عامل بسياري از مشكلات و ناعدالتيها و انزواي حق و تقويت باطل هستند. عوامل مثل ترس، پيروي از هواهاي نفساني، وسوسههاي شيطان، منافع شخصي، زيادهخواهي، قدرتطلبي و... به ظلم و باطل كمك كرده و حق را منزوي و گوشهنشين ميكند; قرآن كريم ميفرمايد: وَ لاَتَرْكَنُوَّاْ إِلَي الَّذِينَ ظَـلَمُواْ فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَ مَا لَكُم مِّن دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِيَآءَ ثُمَّ لاَتُنصَرُونَ ;(هود،113) و بر ظالمان تكيه ننماييد كه موجب ميشود آتش شما را فرا بگيرد; و در آن حال هيچ ولي و سرپرستي جز خدا نخواهيد داشت; و ياري نميشويد! و در جايي ديگر ميفرمايد: إِنَّ اللَّهَ لاَيُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّيَ يُغَيِّرُواْ مَا بِأَنفُسِهِم...;(رعد،11) خداوند سرنوشت هيچ قوم ]و ملتي[ را تغيير نميدهد، مگر آن كه آنان آن چه را در خودشان است، تغيير دهند...

حضرت امام صادقميفرمايد: هر كه براي ستم ظالمان عذر و بهانه بتراشد ]و آن را توجيه كند[ خداوند بر او كسي را مسلط گرداند كه به او ظلم كند و اگر دعا كند، دعايش مستجاب نشودو براي ظلمي هم كه به او ميشود، خداوند متعال به او پاداشي نخواهد داد.(ر.ك: ميزان الحكمه، محمد محمدي ري شهري، ج 5، ص 618ـ619، مكتب الاعلام الاسلامي، قم.)

و...